Google amcaya münferit kompanzasyon diye yazdığınızda karşınıza çıkan ilk cümleler şu şekildedir;
"Münferit kompanzasyon, sürekli olarak işletmede bulunan büyük güçlü cihaz ya da abonelerin, reaktif enerji gereksinimini karşılamak için yapılır."Doğru olmayan bu saçma bilgi birde yukarıdaki gibi koyu harflerle belirtilmektedir. Reaktif enerji gereksinimini karşılamak diye bir olay yoktur, sen münferit kompanzasyon kondansatörünü bağlasan da bağlamasan da örneğin motor etiket yükünde cosfi 0,8 ise motor çıkışlarında cosfi değerini 0,8 okursunuz, düzeltilmiş cosfi değerini atıyorum 0,95'i kondansatörü bağladığınız noktanın şebeke tarafında görürsünüz. Faz farkını oluşturan motor sargılarının endüktif reaktansıdır. Bazı kaynaklarda da mıknatıslanma akımının döner manyetik alanın oluşması için yapılır der külliyen yalandır
siz kompanzasyon kodansatörünü bağlsanızda motor döner bağlamasanızda döner. Kompanzasyon, teknik olarak zaruriyet değil avantajdır, kanunen zaruriyettir.
Pekala münferit kompanzasyonu neden yapıyoruz; 1) Güçlü ve cosfi değeri düşük makinelerin besleme kablolarında oluşan ısıl kayıpları minimize etmek için.
2) Merkezi kompanzasyon yükünü bir nebze azaltmak/destek olmak için.
Bu amaçlar doğrultusunda üç fazlı bir asenkron motorun münferit kompanzasyonu için kondansatör gücü hesap ederken hedef cosfi= 1 alınmaz.
Bunların sebepleri ;
1) Motorlar harmonik kaynaklarındandır cosfi'yi 1'e yaklaştırmak rezonans riskini beraberinde getirir.
2) Kontaktörle devreye alınıp çıkartıldığından motorun kendiliğinden uyartım alma riski olmaz (Kontaktör yapışmadıkça (Kompanzasyon kontaktörü seçilirse risk azalır.) Yapışma riski içinde cosfi=1 'e göre seçim uygun olmaz.
3) Motor yükleri genellikle değişkendir, gerilim değişkendir. Kapasitif eksene geçmemek için cosfi=1 alınmaz.
Tüm bu gerekçeler ışığında münferit kompanzasyon için hedef cosfi=0,9 şartlar uygunsa 0,95 seçilebilir.
Pekala bu ısıl kayıpların mertebesi nedir? Münferit kompanzasyon yapalım da attığımız taş ürküttüğümüz kuşa deyecek mi?
Basit bir örnekle durumu izah edeceğim;
40-50HP'lik motorumuz olsun
6mm² kablonun ohmik direnci 3,08 ohm/km dir.
Motor cosfi 0,8'di diyelim 0,95 yaptık ve ana hat akımında yaklaşık 10A'lik düşüş gerçekleşti.
3x6mm² kablomuz 50m olsun
Pısıl = 10x10x50x(3,08/1000)
Pısıl = 15,4 watt her damar için
3 faz toplam Pısıl = 46,2watt
Saatte 50watt bu motor günde 8 saat çalışsa 400w günlük aktif kaybın önüne geçilmiş olur (böylesine büyük denmeyecek bir motor gücü ve kablo kesitinde!)
